Mağaza Aydınlatma Tasarımı

Bu yazımızda mağaza/kiralık alanlar için aydınlatma tasarımı nasıl olmalı 6 madde halinde sizler için derledik.

1-Mağaza tipleri

Fabrika Outlet

Basit iç mimari tasarım ve tek tip aydınlatma armatürlerinin kullanıldığı ve mümkünse gün ışığından yararlanılan aydınlatma sistemleri kullanılan mağaza tipidir.

Toptan Satıcı

Ürünlerin bir seferde toptan satıldığı ve yüksek aydınlık seviyesine ihtiyaç duyulan mağazalardır.

Marka Giyim Mağazası / Tasarımcı veya Butik Mağaza

İç mekan mimari ve dekorasyonunun özel olarak tasarlandığı ve üst segment armatürlerin kullanıldığı mağaza tipleridir. Ambiyans aydınlatma, vurgu aydınlatma, çeper aydınlatma gibi bir çok farklı teknik bir arada kullanılır.

Resim 1.1: Marka/Moda Mağazası: Yarı-gömme yönlendirilebilir spotlar soğuk beyaz ışık kaynakları ile temiz bir görüntü vermekte ve mağaza imajını desteklemektedir. Raflarda yer alan lineer aydınlatmalar ürün aydınlatması sağlarken , çeper aydınlatmasına katkı sunarak mekanın olduğundan daha geniş algılanmasına yardımcı olmaktadır.

2-Mağaza Aydınlatma Tasarımı neden önemlidir?

Mağazalardaki Aydınlatma Tasarımının amacı üç maddede sıralanabilir;

· Müşteriyi Çekme ve Yönlendirme

Mağaza aydınlatmasının temel amacı müşteriyi çekmek ve yönlendirmek, ürünlerin satışları

iyileştirmek için öne çıkmasını sağlamaktır.

Resim 2.1: Mağaza Aydınlatma tasarımının temel amacı potansiyel müşteriyi mağaza içerisine çekmek ve mağaza içerisinde hiyerarşik aydınlatma tasarımı (ambiyans-duvar/çeper-vurgu) ile yönlendirmektir.

· Ürünlerin gözlemlenebilmesi

Ürünlerin rengi, dokusu, kalitesi ve fiyat etiketi gibi özelliklerinin iyi gözlemlenebilir olması gerekmektedir.

· Satıştan sonra hayal kırıklığı yaşanmaması

Müşterinin ürünü satın aldıktan sonra farklı bir

alanda deneyimlediğinde hayal kırıklığı yaşamaması adına iyi bir aydınlatma tasarımı önemlidir.

3-Işığın kırılma, yansıtma gibi özellikleri

İyi bir aydınlatma tasarımı oluşturabilmek için ışığın mekanı ve ürünleri nasıl etkileyeceğinin düşünülmesi gerekmektedir. Işık, Aydınlatma aygıtının konumu ve içerisindeki ışık kaynağının özelliklerine göre yansıma, sönümlenme, iletilme gibi davranışlar sergileyebilir. Farklı ışık eğrisi olan armatürlerin, ürünün formunun ziyaretçide nasıl algılanacağını belirlemek tasarımdaki ilk aşamalardan biridir. Örneğin, bir süpermarket ile bir mücevher mağazasını karşılaştırmak gerekirse, pırlantanın ışığı yansıtan yapısıyla, bir süpermarkette bulunan ürünlerin kategorizasyonu, bilgi etiketi ve fiyatı okuma ihtiyaçları, aydınlatma tasarımından beklenenler açısından tamamiyle farklıdır.

Resim 3.1: Bir mücevher mağazası ile bir süpermarketin aydınlatma ihtiyaçları tamamen farklıdır. Aydınlatma tasarımının ilk aşamalarında mekanın mimari dokusu , sergilenecek ürünler, mekanda kullanılan renkler ve mağaza imajı iyi analiz edilmelidir.

4-Kamaşma

Mağaza ziyaretçilerinin yaşaması muhtemel en kötü deneyim göz kamaşması nedeniyle olacaktır. Kamaşma; ışığın, bir ışık kaynağından direkt olarak göze ulaşmasından dolayı oluşan rahatsızlık hissidir. Bir yüzeyden yansıyarak dolaylı şekilde göze yansıyan ışığa ise endirekt kamaşma denir. Kamaşma göz yorgunluğuna sebebiyet vereceğinden hem müşterilerde hem de mağaza personelinde rahatsızlık yaratarak kötü bir alışveriş deneyimi ve çalışma ortamına sebebiyet verebilmektedir.

Kamaşmayı kontrol altına almak için aşağıda belirttiğimiz farklı yöntemler mevcuttur;

· Işık çıkşını azaltma/kısma:

· Armatürlerin yönlendirilmesi, ayarlanması

· Kesme açısı yaratmak için baffle kullanımı

· Louver, Barn door tipi kamaşma önleyici aksesuar kullanımı

· Armatüre uyglulanacak filtreler

· Dim özellikli armatür tercih edilmesi

· Ekran, kumaş gibi ışığı filtreliyici aksesuarlar

Resim 4.1: Fine tunning'i yapılmamış, gereğinden fazla geniş derece ışık eğrisine sahip ya da kesme açısı iyi seçilmemiş armatürler kamaşmaya sebep olabilir.

Resim Kaynağı: IES

5-Aydınlatma Tasarımı Genel Anlayışı

Tasarımda genel yaklaşım mağaza içerisinde bir aydınlatma hiyerarşisi oluşturmaktır. Bunun için öncelikle bir genel bir aydınlık seviyesi seçilmeli ve bu yatay aydınlatma üzerinden ilerlenmelidir. Yatay aydınlık seviyesi yakalandıktan sonra, dikey yüzeyler için olan parıltı oranları, vurgu (accent lighting) oranları belirlenebilir. Mağaza imajı, ürün tipi vs özelliklere göre dikey aydınlatma genellikle yatay aydınlatmanın iki katı düzeyindedir. Daha dramatik ve görsel olarak ilgi çekici alanlar için bu oran 5 ya da 10 katına kadar çıkarılabilir.

Resim 5.1: Tasarım yaklaşımında öncelikle yatay aydınlık seviyesi dikkate alınır, ileriki aşamalarda ise mağaza kimliğine ve imajına bağlı olarak dikey ve vurgu aydınlatması çalışılmalıdır.

Resim Kaynağı: Erco Lighting

Mağaza içerisinde aydınlatma seviyeleri özellikle çalışılması gereken alanlar ise aşağıdaki gibidir;

· Vitrinler

Vitrinler mağaza önünden geçen potansiyel müşterinin mağaza içerisindeki ürünü gözlemleyebilmesi için en kritik alanlardır. Vitrinler için olan aydınlatma sistemi mümkün olan en esnek çözüm olmalı ve vitrini gözlemleyen ziyaretçinin görüşünü kısıtlamamalıdır.

Dim kontrolü ise geceleri vitrin aydınlatmasında uygulanacak yöntemlerden biridir.

Resim 5.2: Vitrinler için tasarlanan çözüm mümkün olan en esnek çözüm olmalı, potansiyel sahne değişimleri için kolay ulaşılabilir ve ışık kaynağı özellikleri ürün doku ve rengini ön plana çıkarır özelliklerde olmalıdır.

Resim Kaynağı: Interior Designer Blog

· Mağaza girişi

Ürün özellikleri hakkındaki ilk etki henüz mağaza girişinde müşteriler üzerinde oluşmaktadır. Temel olarak mağaza girişindeki aydınlatma, ziyaretçilerin dışarıdan içeriye geçişte görsel adaptasyon sağlamasında yardımcı olmalıdır. Mümkünse mağaza girişindeki mimari detaylar mağaza imajını yansıtacak şekilde vurgulanmalıdır.

· Prova/Giyinme Odaları

Prova odaları ziyaretçilerin müşterilere dönüştüğü, yani satın alma kararının verildiği alanlardır. Prova odası mimari tasarımı mağaza tipine göre temel özelliklerle donatılmış ya da üst segment mağazalarda tercih edildiği gibi odalarının içerisinde koltuk, sandalye, masa ve zemin lambaları gibi unsurlar ile zenginleştirilmiş olabilir. Prova odalarında aydınlatma düzgünlüğü yüksek bir dikey aydınlatma sağlanmalı; renk geriverimi mümkün olan maksimum düzeyde ışık kaynakları tercih edilmeli, derin ve sert gölgelere yer vermeyen bir tasarım yapılmalıdır. Aydınlatma tasarımı difüz ve yönlendirilebilen armatür tiplerini kombinleyen, yüz hatlarını ve kumaş dokusunu ortaya çıkartan şekilde olmalıdır.

Resim 5.3 Prova Odası

· Yürüyen merdivenler/asansör lobileri

Bu alanlar için temel beklenen özellikler; Bakım-onarım çalışması kolay tipte aydınlatma aygıtlarının tercih edilmesi, armatüre istendiğinde erişilebilmesi, lamba ömrü ve enerji verimliliğidir. Asansör/Yürüyen Merdiven alanı içerisinde ya da yakınında olan alanlar sıklıkla

ürünlerin gösterildiği alanlar olarak da kullanılır. Bu nedenle özel ilgi gösterilmeli ve yönlendirilebilir armatürler (Accent lighting) düşünülmelidir.

6 - Aydınlatma Tipleri

Son olarak mağaza aydınlatma tasarım aşamalarında hiyerarşik olarak kullanılan aydınlatma tiplerine bakalım;

· Ambiyans Aydınlatma

Ambiyans aydınlatma mağaza içinde genel difüz ve düzgün (uniform) bir aydınlatma sağlamalıdır. Ambiyans aydınlatma aydınlık seviyesi mağazadan mağazaya farklılık gösterir. Ambiyans aydınlatma için armatürler genellikle belli bir düzende ayarlanır ve geniş ışık dağılımına sahip olur. Gerekli CCT ve CRI hedef markete göre değişkenlik gösterir.

Resim 6.1 : Ambiyans Aydınlatma

· Vurgu (Accent) Aydınlatma

Genel olarak vurgu aydınlatma ile kontrast yaratılması amaçlanmaktadır. Vurgu aydınlatma ile müşteriler mağaza içerisinde belirli alanlara çekilir/yönlendirilir. Vurgu aydınlık seviyesi ise mağaza kimliği, sergilenecek ürün tipi, iç mimari/dekorasyon ve renk kombinasyonları ile doğrudan ilişkilidir. Kontrast oluşturulması adına genel aydınlık seviyesi de dikkate alınmalıdır.

Resim 6.2: Vurgu Aydınlatma

Resim Kaynağı: Erco Lighting

· Duvar/Stant Aydınlatma

Duvar aydınlatma ürün sergi alanlarının vurgulanmasına yardım eder. Duvar vitrinlerini/stantları için gereken dikey aydınlatmayı sağlamasının yanında mekana daha büyükmüş hissiyatını da vermektedir. Genellikle mağaza ana koridorundan ürünlerin olduğu alana/duvara doğru müşterileri yönlendirmek için de kullanılır.

Resim 6.3: Duvar Aydınlatmada Kullanılan Armatür tipleri

(a): Gömme Yönlendirilebilir Spot

(b): Yarı-Gömme Salyangoz Spot

(c): Yönderilebilir Spot

(d): Gömme Ankastre Tipi Yönlendirilebilir Spot

(e): Ray Spot Çeşitleri

· Dekoratif Aydınlatma

Dekoratif aydınlatma genel ambiyansa destek verir ve mağazanın yansıtmak istediği alışveriş "mood"unun yaratılmasına yardımcı olur, mekana görsel ilgi katar. Genellikle tasarımcı/butik mağazalarda, moda-marka mağazalarında kullanılır. Dekoratif elementler aplik, avize, masa lambaları gibi armatürlerden oluşur. Dekoratif aydınlatma, ambiyans aydınlatmasına destek amaçlı olup, ana aydınlatma fonksiyonunu yerine getirmek için tercih edilmez.